Autor: Skender Mustafi
Të kuptuarit e depërtimit në biznesin në internet ose të kuptuarit e biznesit elektronik është një gjendje e re për shumë biznese në gjithë botën në përgjithësi, e posaçërisht të vendeve në zhvillim. Modelet më të rëndësishme të bizneseve në ditët e sodit janë ato me tregje të përziera, me pjesë të tregut tradicional si dhe me pjesë të tregut në Internet. Të gjitha kompanitë e suksesshme qoftë që veprojnë në tregjet tradicionale, qoftë në ato virtuale kanë synim të zhvillojnë modele të cilat i lëvizin drejt tregut të përzier. Kështu që, të kuptuarit e modeleve të këtyre bizneseve dhe të kuptuarit e komponentëve të tyre ka ndikim të madh në zhvillimin dhe implementimin e strategjive të suksesshme të biznesit. Sidoqoftë, jo të gjitha nga këto modelet e biznesit kuptohen siç duhet. Ekzistojnë dy lloj të mendimeve të përgjithshme që janë keqkuptime të gjendjes momentale të bizneseve (Mustafi et al., 2011):
1. Interneti dhe mundësitë për biznes në Internet nuk janë asgjë
2. Interneti dhe mundësitë për biznes në Internet janë gjithçka
Grupi i parë nuk e ka kuptuar se të kesh faqe të Internetit (Doyle, 2008) dhe futja në të e disa informacioneve mbi kompaninë, produktin ose shërbimin, ose edhe tek shumë biznese të pasurit e një katalogu ose të ndonjë komponenti për reklamë nuk paraqet depërtim të vërtetë në botën e biznesit elektronik. Bizneset tradicionale të cilat kanë faqe me komponentë të tilla nuk janë kompani me tregje të përziera, të tillat janë vetëm tregtues tradicional me pjesëmarrje në internet. Kompanitë e tilla, thjeshtë janë duke marrë pjesë në Internet, por nuk janë pjesë e biznesit në Internet. Ky lloj i të menduarit, të gabuar, ka qenë prezent për një kohë të gjatë tek shumë kompani të suksesshme tradicionale në gjithë botën e zhvilluar të cilat më vonë e kanë gjetur veten të befasuara nga konkurrenca e kompanive me tregje të përziera si dhe nga ato me qasje vetëm në Internet.
Në anë tjetër, duke u bazuar vetëm në mundësitë në Internet kompanitë tradicionale shkatërrojnë strukturat e tyre tradicionale të zhvilluara me sukses. Ky është një hap i gabuar ku vije në shprehje qasja e kompanive drejt depërtimit në tregjet elektronike duke zhvlerësuar tregjet tradicionale. Interneti, për kompanitë tradicionale, duhet të shihet si plotësues i mënyrës tradicionale të tregtimit dhe jo si kanibal i saj (Porter, 2001). Strategjia e biznesit elektronik duhet konsideruar si pjesë e strategjisë së përgjithshme të kompanisë dhe jo si tërësi në vete. Për më tepër, përvojat sugjerojnë që strategjitë e biznesit elektronik mund të përfshihen si pjesë të strategjive të kompanisë relativisht shpejtë, dhe kjo vlerësohet të jetë mënyra më e mirë për tu vepruar (Ray, 2003).
Ekzistojnë dy lloj të strategjive të gabuara të cilat shpesh aplikohen nga kompani të ndryshme. Lloji i parë fokusohet tërësisht në modelet e biznesit elektronik duke lënë mënjanë modelet e biznesit tradicional më parë të zhvilluara me sukses, dhe lloji i dytë i përzgjedh komponentët “interesante” të Internetit duke krijuar nën-model të biznesit, dhe investon në to. Që të dy llojet e strategjive ndikojnë në shkatërrimin e strukturës ekzistuese të kompanive dhe e shpien kompaninë drejtë një ambienti të rrezikshëm i cili mund të nxitë investime të mëdha afatgjate të cilat mund të përfundojnë me mos sukses dhe humbje të pa parashikuara. Kështu, për shembull, kompanitë shpesh anashkalojnë kanalet tradicionale të marketingut më parë mirë të strukturuara, heqin dorë nga ato duke u përqendruar vetëm tek kanalet të sapo zhvilluara në Internet. Për më shumë, shpesh herë kompanitë e tilla zhvillojnë projekte të bazuara tërësisht në tregjet e biznesit elektronik duke mos pasur kushte të paradefinuara mirë për të ndërmarr një hap të tillë. Grupi tjetër i kompanive “përzgjedhin” komponentë siç janë ato të marketingut shoqërorë (social), shembull i tillë është zhvillimi i aplikacioneve për rrjetet shoqërore siç është Facebook (www.facebook.com), duke mos pasur parakushte në vetë faqet dhe strukturat e tyre elektronike të biznesit përbrenda kompanisë për të ndërmarr një hap të tillë.
Le të përmbyllim. Vlera e Internetit duhet përcaktuar nga brendia e kompanisë sepse secila kompani duhet të përcjellë nevojat e veta, kështu përcjell strategjitë e veta për depërtim në Internet. Pra, lëvizja drejt biznesit elektronik kërkon zhvillimin e strategjive duke u bazuar në diturinë mbi modelin e biznesit dhe pozitën e tregut që ka kompania. Pë më tepër, nevojitet dituri mbi mundësitë që kompania (s’)ka për të depërtuar në tregun elektronik, nevojat për teknologji elektronike, konkurrencën, partnerët, e të tjera. Pra, përqendrimi në biznesin elektronik duhet të jetë në proporcion me nevojat e përgjithshme të strategjisë së kompanisë dhe mundësia për të realizuar atë. Para implementimit të strategjisë, duhet përdorur dhe/ose zhvilluar një strukturë, ( shembull: struktura nga Majkëll Porter për Strategjitë për Konkurrim) (Porter, 2008), për një vlerësim të tillë. Përfundimisht, pas grumbullimit të gjithë këtyre informacioneve duhet përcjellë strukturën e zhvilluar e cila shpie drejt një depërtimi të suksesshëm.
Referencat
– Doyle, P. (2008). Value-Based Marketing: Marketing Strategies for Corporate Growth and Shareholder Value. John Wiley and Sons Ltd.
– Mustafi, S., Jost, L., & Nguyen, T. (2011). The Relationship between Online and Offline Marketing. Integration The Vlsi Journal.
– Porter, M E. (2001). Strategy and the Internet. Harvard business review, 79(3), 62 78, 164. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11246925.
– Porter, Michael E. (2008). On competition (2nd ed.). Harvard Business Press.
– Ray, P. (2003). Integrated management from e-business perspective: concepts, architectures, and methodologies. Springer.
